Historische installaties

Waarom www.historische-installaties.nl ?

Aanleiding

De website www.historische-installaties.nl is een persoonlijk initiatief. De aanleiding tot het realiseren van de website is het contact met Jaap Schut en een verkennend onderzoek naar een Uitvoeringsrichtlijn (URL) voor Historische Installaties dat is uitgevoerd in opdracht van Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM).

In 2021 kwam een contact tot stand met Jaap Schut, een voormalig loodgieter in Naaldwijk (ZH). Hij heeft in zijn werkzame leven veel oude gereedschappen, materialen en (onderdelen van) oude installaties verzameld. Hij heeft, samen met anderen, het plan een nieuw ambachtenmuseum op te richten. Echter of dat zal lukken is nog onzeker. Omdat een groot deel van de verzameling zeer waardevol is voor onderzoek naar historische installaties, is het plan opgevat de hele collectie te inventariseren, te beschrijven en te fotograferen.

Uit het verkennend onderzoek naar een URL voor historische installaties werd o.a. duidelijk dat het nu nog niet te tijd is voor zo’n URL. Historische installaties worden nog (te) vaak niet (h)erkend en verdwijnen daarmee nog vaak uit monumenten.

Samenvattend was de conclusie dat historische installaties, op enkele spraakmakende projecten na, grotendeels niet herkend worden door de partijen die zich bezighouden met cultureel erfgoed. En wat niet wordt herkend kan ook niet erkend worden. De eerste stap zou kunnen zijn om het fenomeen ‘historische installaties’ bij een breder publiek zichtbaar te maken en ‘pas’ op termijn een URL te ontwikkelen.

Doel

Een aantal jaren geleden is mijn interesse gewekt voor historische installaties om daar onderzoek naar te doen met als doel de historische ontwikkeling van installaties in kaart te brengen. Door middel van deze website wordt de verzamelde kennis over historische installaties voor een breder publiek ontsloten.

Deze website wil ook invulling geven voor het leveren van een inspanning om de conclusie uit het verkennend onderzoek naar historische installaties handen en voeten te geven, namelijk het fenomeen ‘historische installaties’ bij een breder publiek zichtbaar maken. Ook past dit mooi in het streven om de collectie van Jaap Schut niet verloren te laten gaan en voor het voetlicht te halen. Al geldt dit laatste in eerste instantie door de collectie vast te leggen in beeld en tekst.

Werkwijze

  1. Ontsluiten van collecties met historisch gereedschap/ werktuigen, installaties en machines door deze te inventariseren, te beschrijven, te fotograferen en via de website met beeld en tekst toegankelijk te maken.
  2. Het beschrijven en fotograferen van historische installaties die tijdens bouwhistorisch onderzoek worden aangetroffen.
  3. Wanneer gereedschap/ werktuigen, installaties en machines worden aangetroffen waarvan naam en/ of functie onbekend is, zal via de nieuwsbrief, de website of Social Media de hulp worden ingeroepen van geïnteresseerde lezers. Zie hiervoor paragraaf Gezocht van de nieuwsbrief.
  4. Het verzamelen van boeken, catalogi, brochures e.d. van oude gereedschappen/ werktuigen, installaties en machines en deze verzameling door middel van een literatuurlijst op de website zichtbaar maken en actueel houden. Oude publicaties bieden een schat aan informatie hoe in het verleden installaties zijn ontwikkeld, vormgegeven en aangebracht en zijn onmisbaar voor het in kaart brengen van de historische ontwikkeling daarvan.
  5. Het schrijven van artikelen om een bepaald fenomeen met betrekking tot historisch gereedschap/ werktuigen, installaties of machines voor het voetlicht te halen. De artikelen worden ondersteund met foto’s, tekeningen, tijdslijnen, e.d.
  6. Het houden van interviews met betrokkenen bij de instandhouding van historische installaties en deze publiceren in de nieuwsbrief.
  7. Via de nieuwsbrief de geïnteresseerde lezer op de hoogte houden van de ontwikkelingen op de website en verder alle ontwikkelingen die een bijdrage leveren aan de bewustwording en instandhouding van historische installaties.

Geploegde lijst voor elektradraden. De bekabeling is per kabel in een houten lijst aangebracht volgens het principe ‘geploegd houten lijst’. Dit had tot doel losse, kwetsbare draden te beschermen. Men gebruikte eind 19e eeuw zogenaamde groeflatten. Dit waren smalle latten met twee parallel lopende gleuven waarin de draden afzonderlijk werden aangebracht. Hierop werden de deklatten geschroefd, zodat de draden geheel bedekt waren. De latten waren in allerlei houtsoorten verkrijgbaar, waardoor men rekening kon houden met de bestaande of nieuwe betimmeringen van de ruimte. De groeven werden handmatig met een veerploeg erin geschaafd. De naam ‘geploegd houten lijst’ zegt het al. Veerploeg is de naam van de profielschaaf die hiervoor werd gebruikt. Dat was zwaar werk. Er zijn ook ‘ploegen’ met twee handvatten om met twee personen te bedienen.